molenaarsgraaf
Molenaarsgraaf is een dorp in de Alblasserwaard in de provincie Zuid-Holland. Het dorp kenmerkt zich door de lintbebouwing aan de zuidoever van de Graafstroom en ligt direct tegenover Brandwijk. Verder grenst het aan Bleskensgraaf, Ottoland en Wijngaarden.
De geschreven geschiedenis van Molenaarsgraaf, destijds nog bekend als Graveland, gaat terug tot 10 februari 1244. Op deze datum kregen de inwoners toestemming van de Proost en het Kapittel van Sint Maria te Utrecht om een kapel en een eigen begraafplaats te bouwen. De naam ‘Molenaarsgraaf’ zou afkomstig zijn van een edelman van Graaf Floris V, wiens naam, Willem Molenaar, voorkomt in een handvest uit 1277. Het wapen van Molenaarsgraaf is eveneens ontleend aan Willem Molenaar.
Molenaarsgraaf heeft verschillende gemeentelijke herindelingen meegemaakt. Het maakte sinds 1 januari 1986 deel uit van de gemeente Graafstroom. Vanaf 2013 ging Graafstroom op in de gemeente Molenwaard. Sinds 2019 is Molenaarsgraaf deel van de grotere gemeente Molenlanden.
Het polderlandschap rond Molenaarsgraaf kenmerkt zich door uitgestrekte weidegebieden, watergangen, dijkwegen en de lintbebouwing die zo typerend is voor de regio. De polder van Molenaarsgraaf, die al in de 12e eeuw werd ontgonnen ten behoeve van de landbouw, toont nog steeds de strakke lijnen van de oorspronkelijke verkaveling en de ontwateringssloten.
Het riviertje de Graafstroom werd omstreeks 1264 gegraven vanaf Hofwegen tot aan de Vuilendam. Deze waterweg was cruciaal voor de ontwatering van de polder en de ontwikkeling van de landbouw. Het riviertje vormt mede een natuurlijke scheiding tussen Molenaarsgraaf en Brandwijk. Langs de oever van de Graafstroom liggen nog enkele “boenstoepen”, waar schoonmaakwerk voor bedrijf en huishouden werd gedaan met oppervlaktewater.
De Alblasserwaard werd in de 15e, 16e en 17e eeuw zwaar geteisterd door overstromingen. Een bekende overstroming vond plaats in januari 1573, toen de dijk bij Ameide doorbrak door ijskropping, waardoor het water gemiddeld 12 tot 14 voet hoog stond. Waterstenen in sommige boerderijen, zoals “het huis met de drie stenen” (Graafdijk-West nummer 11), getuigen van de hoogte van het water tijdens overstromingen in 1740, 1809 en 1819.
Archeologische opgravingen in een donk in de polder bij Molenaarsgraaf hebben aangetoond dat rond 3000, 2500, 2100 en 1800 voor Christus deze streek werd bewoond (de Hazendonkcultuur).
In totaal telt Molenaarsgraaf 18 rijksmonumenten en 7 gemeentelijke monumenten. Bezienswaardig zijn de Nederlands Hervormde Kerk welke werd gebouwd tussen 1244 en 1345, de pastorie uit 1853, diverse monumentale boerderijen en twee functionele molens, de Middelmolen en de Kerkmolen.
De Middelmolen is een wipmolen uit 1655 die vroeger de polder Giessen-Oudebenedenkerk en Molenaarsgraaf bemaalde en dat nu op vrijwillige basis doet. De molen is sinds 1968 eigendom van SIMAV, werd gerestaureerd in 1976 en 2009, en heeft twee vrijwillige molenaars. De Kerkmolen, een stenen grondzeiler uit 1844 die een verbrande wipmolen verving, bemaalt dezelfde polder en is sinds 1987 eigendom van SIMAV. Bij de bouw werden 248.000 stenen gebruikt en verschillende ambachtslieden ingeschakeld.
De bevolkingsomvang van Molenaarsgraaf heeft door de eeuwen heen een gestage groei gekend. Rond 1860 telde het dorp 425 inwoners, een aantal dat in 1870 onveranderd bleef. In 2024 was het inwoneraantal gestegen tot 1.275 met 463 woningen. De totale oppervlakte van het dorp beslaat 788 hectare. (allecijfers.nl)
Foto’s van Meerkerk zoals die momenteel op de Beeldbank Alblasserwaard staan. Deze galerij bevat de meest recente foto’s. De oude galerij kun je hier bekijken.
Bronnen: Wikipedia, Allecijfers, HV Binnenwaard, Waardkenner